Prowadzenie pojazdu pod wpływem środka odurzającego

Wprowadzenie

Bardzo często mówi się o prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości, ale często zapomina się, że te same przepisy regulują prowadzenie pojazdu pod wpływem środka odurzającego.

W artykule znajdziesz odpowiedzi na następujące pytania:

1. Co to znaczy prowadzić pojazd pod wpływem środka odurzającego?
2. Jakie są różnice pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem w kontekście prowadzenia pojazdu po użyciu substancji odurzających?
3. Jakie środki są uznawane za działające podobnie do alkoholu?
4. Jakie są konsekwencje prawne prowadzenia pojazdu w stanie po użyciu środka odurzającego lub pod jego wpływem?
5. Jakie jest znaczenie badań toksykologicznych w sprawach o prowadzenie pojazdu pod wpływem środków odurzających?

Podstawa prawna

Podstawą odpowiedzialności karnej za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub środka odurzającego są przepisy Kodeksu karnego oraz Kodeksu wykroczeń. Kluczowe przepisy to:

• Art. 178a § 1 Kodeksu karnego:

„Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”

• Art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń:

„Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych.”

Przestępstwo czy wykroczenie?

Różnica pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem związanym z prowadzeniem pojazdu pod wpływem środków odurzających sprowadza się do stopnia intoksykacji oraz wpływu substancji na zdolności psychomotoryczne kierowcy.

• Przestępstwo (art. 178a § 1 Kodeksu karnego) – dotyczy sytuacji, w której kierowca prowadzi pojazd pod wpływem środka odurzającego. Stan „pod wpływem” charakteryzuje się zaburzeniem czynności psychomotorycznych, porównywalnym do stanu nietrzeźwości. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 lutego 2007 r. (sygn. I KZP 36/06) stwierdził, że pojęcie „środek odurzający” obejmuje każdą substancję, naturalną lub syntetyczną, działającą na ośrodkowy układ nerwowy, wywołującą stan podobny do stanu nietrzeźwości.
• Wykroczenie (art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń) – odnosi się do prowadzenia pojazdu po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu. W wyroku z dnia 7 lutego 2007 r. (sygn. V KK 128/06), Sąd Najwyższy wskazał, że stan „po użyciu” oznacza mniejsze oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy niż stan „pod wpływem”, a skutki takiego użycia są równoważne skutkom po użyciu alkoholu.

Definicja „środka odurzającego” i „podobnie działającego środka”

W kontekście przepisów prawa, termin „podobnie działający środek” odnosi się do substancji, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy w sposób zbliżony do alkoholu, powodując upośledzenie zdolności psychomotorycznych kierowcy. Do takich środków należą m.in. narkotyki, leki psychotropowe oraz inne substancje odurzające.

W uchwale z dnia 27 lutego 2007 r. (sygn. I KZP 36/06), Sąd Najwyższy zaznaczył, że każda substancja, która wywołuje stan odurzenia podobny do nietrzeźwości, może być uznana za środek odurzający w rozumieniu art. 178a § 1 Kodeksu karnego.

Postępowanie dowodowe

W sprawach dotyczących prowadzenia pojazdu pod wpływem środków odurzających, kluczową rolę odgrywają badania toksykologiczne oraz ocena zachowania kierowcy w momencie zatrzymania. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 stycznia 2022 r. (sygn. IV KK 666/21) podkreślił, że rozróżnienie stanu „po użyciu” oraz „pod wpływem” środka odurzającego wymaga szczegółowej analizy wyników badań toksykologicznych.

Konsekwencje prawne

• Przestępstwo (art. 178a § 1 Kodeksu karnego) – prowadzenie pojazdu pod wpływem środka odurzającego zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3.
• Wykroczenie (art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń) – za prowadzenie pojazdu po użyciu podobnie działającego środka grozi kara aresztu lub grzywna nie niższa niż 2500 zł.

Podsumowanie

Podsumowując, prowadzenie pojazdu po zażyciu środków odurzających może być zakwalifikowane jako przestępstwo lub wykroczenie, w zależności od stopnia wpływu tych substancji na zdolności psychomotoryczne kierowcy. Kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy kierowca znajdował się „pod wpływem” środka odurzającego (przestępstwo), czy też „po użyciu” podobnie działającego środka (wykroczenie). Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje na konieczność szczegółowej oceny każdego przypadku oraz przeprowadzenia badań toksykologicznych.