ODWOŁANIE DAROWIZNY DOKONANEJ PRZEZ TEŚCIÓW DO MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW Rażąca niewdzięczność zięcia albo synowej i komplikacje z tym związane.

Zgodnie z art. 33 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (K.R.i.O.)  zasadą jest, że darowizna, którą otrzyma małżonek wchodzi do jego majątku osobistego, chyba że darczyńca postanowił inaczej.

Jednakże rzadko, a jednak zdarza się, że teściowie tak są zachwyceni zięciem albo synową, że postanawiają darować np. nieruchomość na własność obojga małżonków, aby ułatwić im „start” na nowej drodze życia i „scementować związek”.

Czasami jednak przychodzi rozczarowanie, zwłaszcza gdy oboje małżonkowie albo jeden z nich postępują niewłaściwie, dopuszczają się wobec darczyńcy znęcania, czy też innych przestępstw, nie wywiązują się z obowiązków opieki. Takie zachowania stanowią przejawy rażącej niewdzięczności, które zgodnie z art. 898. § 1. Kodeksu Cywilnego (K.C.) mogą dawać  darczyńcy (teściowej, teściowi)  prawo do odwołania darowizny.

Prawo to jest ograniczone w czasie, gdyż zgodnie z art. 899. § 3. K.C. darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony, czyli darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Sytuacja komplikuje się w sytuacji, gdy np. jednemu z małżonków, który jest dzieckiem darczyńcy, ten ostatni przebaczył albo gdy darczyńca odwołał darowiznę jedynie w stosunku do zięcia albo synowej, nie odwołując jej w stosunku do swojego dziecka.

W takiej sytuacji pojawia się pytanie, czy odwołanie darowizny w stosunku do jednego z małżonków jest skuteczne, a jeżeli nie jak wygląda jej rozliczenie.

Jeżeli małżonkowie pozostają we wspólnocie majątkowej, darowizna dokonana na ich rzecz staje się niepodzielną częścią tego majątku. Dlatego w przypadku odwołania przez teścia lub teściową darowizny wyłącznie w stosunku do jednego z małżonków, własność darowanej rzeczy nie może wrócić ponownie do darczyńcy. Natomiast powstaje po jego stronie roszczenie w stosunku do zięcia lub synowej o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, na podstawie art. 898 § 2 zdanie pierwsze w związku z art. 405  K.C., w wysokości – co do zasady – połowy wartości darowanej rzeczy.

Należy również zaznaczyć, że w przypadku gdy zięć czy też synowa dopuszczają się niewłaściwego zachowania jedynie w stosunku do swojego małżonka –  nie będzie to stanowić z reguły rażącej niewdzięczności w stosunku do teściów. Dlatego nawet jeżeli zięć zdradza małżonkę, nie będzie to podstawą do odwołania darowizny np. nieruchomości. Oczywiście każdy taki przypadek będzie rozpatrywany indywidualnie w sytuacji, gdy sąd będzie rozstrzygał spór.