NA KOCIĄ ŁAPĘ – CZYLI ROZLICZENIA MAJĄTKOWE PO USTANIU KONKUBINATU (ZWIĄZKU PARTNERSKIEGO)

W praktyce coraz częściej występują problemy we wzajemnych rozliczeniach osób, które żyją we wspólnym gospodarstwie domowym, nie zawierając z różnych względów związków małżeńskich.

W trakcie trwania takiego związku, dochodzi pomiędzy tymi osobami do różnych przesunięć majątkowych. Konkubenci kupują np. mieszkanie, samochód ewentualnie czynią na  swoją rzecz mniejsze lub większe darowizny.

Tymczasem wiele takich związków rozpada się, dlatego prędzej czy później pojawia się problem wzajemnych rozliczeń.

Jeśli chodzi o przedmioty nabywane wspólnie, zastosowanie znajdują tutaj przepisy Kodeksu Cywilnego o współwłasności (art. 195 i nast. K.C.) Wynika z nich, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.

Ustawa wyróżnia współwłasność w częściach ułamkowych oraz współwłasność łączną , którą regulują inne przepisy (np. majątek wspólny małżonków w K.R.O.)

Do konkubinatu (związku partnerskiego) mają zastosowanie wyłącznie przepisy dotyczące współwłasności w częściach ułamkowych.

 W związku z tym, aby rozliczyć wszelkie nakłady na majątek wspólny i odrębny, darowizny i.t.p., należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności analogicznie jak np. w sprawach spadkowych (art.210 i nast. K.C.).

Oczywiście najlepiej jest zrobić to ugodowo, bez angażowania się w spory sądowe.

Jednakże, w praktyce, może to okazać się niemożliwe i wówczas konieczne jest wniesienie do sądu wniosku do dokonanie zniesienia współwłasności. Uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności służy każdemu ze współwłaścicieli (art. 210 K.C.). Zniesienie współwłasności dokonuje się w postępowaniu nieprocesowym, jednakże może zaistnieć taka sytuacja, że zostanie wszczęte postępowanie np. w procesie, które ma wpływ na ustalenie składu majątku podlegającego podziałowi. Wówczas postępowanie o zniesienie współwłasności zostanie zapewne zawieszone na podstawie art. 177 § 1. pkt.1) Kodeksu Postępowania Cywilnego (K.P.C.)  stanowiącego, że sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego.

W postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga jak dokonać podziału majątku, komu należą się spłaty i dopłaty. Mogą one zostać rozłożone na raty płatne łącznie maksymalnie 10 lat. Sądowy sposób podziału majątku opisany został w art. 212 K.C. Natomiast zgodnie z art. 520 K.P.C. każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Wyjątkowo sąd może obciążyć uczestnika  kosztami procesu w całości jeżeli jego wnioski zostały oddalone albo odrzucone lub zachowywał się niewłaściwie.

Współwłasność jest stanem tymczasowym. Utrzymywanie takiego stanu rzeczy może być niekorzystne dla współwłaścicieli.

Przykładowo nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Przepisy ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 1991 Nr 9 poz. 31 z późn. zm.) określają w art. 3, odpowiedzialność solidarną współwłaścicieli. Oznacza to, że w przypadku, gdy jeden z nich nie płaci, wówczas drugi ponosi odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe tego pierwszego.

Z kolei wierzyciel jednego ze współwłaścicieli może uzyskać w postępowaniu egzekucyjnym zajęcie jego udziału we współwłasności i uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności. Dochodzi wówczas do sytuacji, gdy zupełnie obca osoba stanie się współwłaścicielem rzeczy.

Rozliczenia majątkowe byłych konkubentów powodują, że ich związek trwa jeszcze przez długie lata po rozstaniu, dłużej niż niejedno małżeństwo.