EGZEKUCJA DŁUGU Z MAJĄTKU OSOBY NIEBĘDĄCEJ DŁUŻNIKIEM. – CZY TO W OGÓLE MOŻLIWE? Nawet jeżeli dłużnik przeniesie swój majątek na żonę, teściową, konkubinę, partnera biznesowego, możliwe jest prowadzenie egzekucji komorniczej z tego majątku.

Pomysłowość dłużników, którzy chcą uniknąć przymusowej egzekucji długów bywa nieograniczona.
Często zdarza się, że w celu uniknięcia egzekucji komorniczej, dłużnik dokonuje rozporządzenia swoim majątkiem na rzecz innej osoby, która jest z nim w jakichś osobistych lub biznesowych relacjach. Do czynności tych zalicza się m.in. sprzedaż bądź darowiznę ruchomości lub nieruchomości albo innych praw majątkowych.
Nawet, jeżeli wierzyciel uzyska w końcu korzystny wyrok, musi jeszcze skierować sprawę do egzekucji komorniczej. Tymczasem czas upływa, a dłużnik nie pozostaje bierny. Zanim wierzyciel wskaże komornikowi, które rzeczy lub prawa dłużnika należy zająć, ten ostatni może wyzbyć się majątku i spowodować, że wierzyciel zostanie jedynie z wyrokiem w ręku.
Pojawia się pytanie, czy można się przed tym skutecznie bronić?

Nawet jeżeli dłużnik przeniesie swój majątek na żonę, teściową, konkubinę, partnera biznesowego, możliwe jest prowadzenie egzekucji komorniczej z tego majątku.

Służy temu specjalne powództwo, które należy wytoczyć przeciwko osobie, która nabyła dany przedmiot majątkowy lub prawo od dłużnika. Nazywa się ono skargą pauliańską.
Kodeks Cywilny (K.C.) w art. 527 i nast. określa tzw. przesłanki powództwa t.j:
– dokonanie czynności prawnej (np. zawarcie umowy ) pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią,
– uzyskanie przez nabywcę ,w wyniku czynności prawnej, korzyści majątkowej,
– wiedza dłużnika, że dokonuje tej czynności z pokrzywdzeniem wierzyciela (aby uniemożliwić zaspokojenie z majątku, będącego przedmiotem sprzedaży bądź darowizny),
– wiedza osoby trzeciej (nabywcy), że dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzyciela albo przynajmniej możliwość jej uzyskania przy zachowaniu należytej staranności.
Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Najczęściej dłużnik dokonuje darowizn albo sprzedaży na rzecz osób w bliskim z nim stosunku, dlatego ustawodawca przewidział pewne ułatwienia dowodowe, gdyż wierzyciel nie musi wykazać faktu, że nabywca wiedział, iż dłużnik dokonując rozporządzeń działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
W tej sytuacji pozwany nabywca majątku, musi udowodnić, że nie wiedział, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Analogiczna sytuacja dotyczy czynności prawnych dłużnika dokonanych z przedsiębiorcą, który pozostaje z nim w stałych relacjach gospodarczych.
Z kolei odnośnie wszystkich czynności nieodpłatnych (najczęściej darowizn) powództwo można wytoczyć, chociażby nabywca nie wiedział i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Natomiast, jeżeli wierzycielowi uda się wykazać w procesie, że w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, wówczas wierzyciel wcale nie musi wykazywać, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.
Należy podkreślić, że czynność prawna, którą dokonują pomiędzy sobą osoba trzecia i dłużnik jest ważna. Natomiast nie wywołuje skutków prawnych jedynie w stosunku do wierzyciela. Oznacza to, że wierzyciel mając korzystny wyrok może skierować egzekucję do majątku, który nie jest już własnością dłużnika.
W praktyce wygląda to tak, że wierzyciel przedkłada prawomocny wyrok o uznaniu np. darowizny za bezskuteczną komornikowi. Wniosek egzekucyjny jest kierowany przeciwko dłużnikowi (nie przeciwko nabywcy).
Tytuł wykonawczy (czyli np. nakaz zapłaty, wyrok zasądzający należność) wraz z wyrokiem o uznaniu za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela stanowi podstawę do egzekwowania należności z majątku nabywcy, który ten ostatni nabył od dłużnika. Ten ostatni musi to znosić.
Dlatego jeżeli nawet dłużnik sprzeda albo daruje majątek osobisty żonie, teściowej, konkubinie, koledze biznesmenowi, jest możliwe zaspokojenie wierzyciela z tego majątku.

Przeczytaj także:

WIERZYCIEL MAŁŻONKA – A WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA MAŁŻEŃSKA Kiedy wierzyciel małżonka może żądać podziału majątku wspólnego.

Wniesienie skargi pauliańskiej jest ograniczone terminem, ponieważ zgodnie z art. 534 K.C. prawo to wygasa po upływie lat pięciu od daty czynności, którą dłużnik dokonał z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Jednakże jest jeszcze inny sposób, gdy nawet po upływie terminu do wniesienia skargi pauliańskiej wierzyciel może uzyskać nadal zaspokojenie. O tym będzie mowa w następnym wpisie.